1. Chán ăn ở người già - nguyên nhân và hệ lụy

1.1. Tại sao chán ăn lại trở thành tình trạng chung ở người già?

Chán ăn là tình trạng chung dễ gặp ở người già, xuất phát từ những nguyên nhân sau:

- Tuổi tác

Theo thời gian, các chức năng của cơ thể sẽ ngày càng lão hóa nên hoạt động kém dần, khứu giác và vị giác thay đổi khiến cho người già khó cảm nhận được mùi vị thức ăn. Không những thế, răng yếu, men tiêu hóa tiết ra ít khiến cho việc nhai, nuốt, tiêu hóa và hấp thu thức ăn ở người già gặp khó khăn. Vì thế, nhiều người cao tuổi ăn không thấy ngon miệng, dần dần trở nên chán ăn và bỏ bữa.

Quá trình lão hóa khiến vị giác thay đổi là một trong các nguyên nhân khiến người già chán ăn

- Rối loạn giấc ngủ

Thời gian ngủ của người già ngắn dần theo tuổi tác và tình trạng mất ngủ tương đối phổ biến. Những tác động về mặt tâm lý như căng thẳng, tinh thần không ổn định, lo lắng,... khiến giấc ngủ rối loạn và người già mất dần hứng thú với việc ăn uống.

- Rối loạn tiêu hóa

Các biểu hiện rối loạn về tiêu hóa như chướng bụng, khó tiêu, đầy hơi, tiêu chảy,… rất dễ gặp và trở thành nguyên nhân khiến người già chán ăn. Không những thế, những rối loạn này còn cản trở hấp thu dinh dưỡng, dần dần khiến người già bị suy kiệt sức khỏe.

- Chế độ ăn kiêng khem thái quá

Do bị béo phì, thừa cân, mắc một số bệnh lý,... nên người già thường hay ăn uống kiêng khem quá mức. Đây cũng là lý do dẫn đến tình trạng chán ăn vì cơ thể không có cảm giác thèm ăn, ăn không có cảm giác ngon miệng.

- Mắc bệnh mạn tính

Tiểu đường, suy giáp, suy thận,... dễ gặp ở người già và quá trình điều trị bệnh có thể khiến cho người già chán ăn.

1.2. Hệ lụy của tình trạng người già chán ăn

Khả năng tiêu hóa của người già giảm sút đi rất nhiều do quá trình lão hóa của cơ thể. Tình trạng ăn không ngon miệng kéo dài khiến người già ăn ít, cộng với khả năng tiêu hóa kém làm cho việc hấp thu dinh dưỡng không đầy đủ, dần dần gây ra tình trạng thiếu chất, suy dinh dưỡng ở người già.

Hệ lụy của thiếu chất, suy dinh dưỡng trong thời gian dài chính là sự suy giảm nghiêm trọng về sức khỏe. Nếu tình trạng này không được điều trị không những làm tăng khả năng mắc bệnh lý mà còn khiến người già đứng trước nhiều biến chứng khó điều trị về sau như:

Chán ăn kéo dài có thể khiến người già bị choáng váng vì thiếu máu

- Bị thiếu máu.

- Suy giảm cơ và khối lượng xương.

- Chức năng miễn dịch rối loạn.

- Nhận thức suy giảm.

- Vết thương lâu lành.

- Khả năng hồi phục hậu phẫu chậm.

- Tăng nguy cơ mắc tiểu đường, bệnh thận, bệnh tim mạch, bệnh thần kinh, thậm chí dẫn đến tử vong.

2. Người già chán ăn - khắc phục bằng cách nào?

2.1. Nguyên tắc cần nhớ khi xây dựng thực đơn cho người già chán ăn

Khi người già chán ăn thì việc xây dựng thực đơn cải thiện bữa ăn hàng ngày cho họ rất quan trọng. Để làm được điều này, bên cạnh việc xác định chất dinh dưỡng thiết yếu thì cũng cần có một chế độ ăn hợp lý, đảm bảo đúng giờ và đủ bữa cho người già.

Duy trì bữa ăn đúng giờ, đủ bữa không chỉ duy trì được thói quen ăn uống mà còn giúp người già tăng tiết nước bọt, tăng phản xạ có điều kiện, tạo cảm giác thèm ăn, ăn ngon và tăng sự nhịp nhàng cho hoạt động của hệ tiêu hóa. Ngoài ra, người già cũng cần được chia nhỏ bữa ăn thành 5 - 6 bữa/ngày để không cảm thấy chướng bụng, áp lực về việc ăn và giúp việc tiêu hóa thức ăn trở nên dễ dàng hơn.

2.2. Giải pháp khắc phục chán ăn ở người già

Một số biện pháp sau đây có thể hỗ trợ khắc phục tình trạng người già chán ăn:

- Cải thiện hương vị món ăn

Có không ít người già chán ăn, ăn kém do khẩu vị ăn không phù hợp. Để cải thiện tình trạng này bạn có thể tăng hương vị cho món ăn bằng cách cho thêm: tỏi, giấm, bơ, dầu oliu,... để họ cảm thấy món ăn hấp dẫn hơn.

Đa dạng khẩu phần ăn mỗi ngày giúp cải thiện cảm giác thèm ăn cho người già

- Tăng cường thực phẩm dễ tiêu

Các loại sinh tố, bột protein, sữa chua,... nên được bổ sung vào khẩu phần ăn hàng ngày của người già. Ngoài ra cũng nên cho họ ăn các loại rau hấp và đồ ăn mềm như: cháo, súp, bột dinh dưỡng,... để luân phiên thay đổi giữa các bữa ăn.

- Khẩu phần ăn đa dạng

Nếu giữ mãi một thực đơn trong nhiều ngày rất dễ khiến người già chán ăn. Vì thế nên thay đổi khẩu phần ăn để họ được ăn đa dạng món ăn hơn, vừa giúp tìm được món ăn người già yêu thích vừa thúc đẩy cảm giác thèm ăn ở họ.

Các loại thực phẩm chức năng, thuốc bổ cũng góp phần hỗ trợ cải thiện tình trạng chán ăn ở người già nhưng để đạt được hiệu quả và tránh được hệ lụy xấu thì trước khi sử dụng nên tham khảo ý kiến chuyên gia để chọn được loại phù hợp. Trong quá trình bổ sung thực phẩm chức năng cũng cần tránh phối hợp nhiều loại với nhau hay lạm dụng thái quá vì nó dễ làm rối loạn trao đổi chất, thúc đẩy tốc độ lão hóa ở người già.

Ngoài chế độ ăn uống, người già cũng cần duy trì vận động hợp lý để cơ thể thêm linh hoạt. Luyện tập còn là giải pháp giúp cơ thể tiêu hao năng lượng nên bắt buộc phải tìm đến đường ăn uống để bổ sung, nhờ đó mà cảm giác thèm ăn được cải thiện, sức khỏe được nâng cao và đầu óc cũng được thư giãn. Kết quả là tình trạng ăn kém, chán ăn được khắc phục.

Người già cũng cần được người thân quan tâm về mặt tinh thần vì đây chính là yếu tố tạo ra cảm giác vui vẻ, giảm thiểu mệt mỏi, giúp họ có được bữa ăn ngon miệng hơn. 

Nếu người già chán ăn kéo dài, tốt nhất người thân nên đưa người cao tuổi đến gặp bác sĩ chuyên khoa kiểm tra sức khỏe, xác định nguyên nhân để có biện pháp khắc phục phù hợp. Việc làm này cũng sẽ giúp cho họ có được lời khuyên dinh dưỡng tốt nhất để cải thiện rõ rệt tình trạng chán ăn, bảo đảm được điều kiện an toàn cho sức khỏe.